Motivasyonun (ve “güven”in) işyerindeki başarı ve verimliliğin temel taşlarından biri olduğuna daha önce defalarca değindim. Madem hem çalışan hem de işveren için en önemli başarı faktörlerinden biri motivasyon o zaman 2025’in ilk makalesini bu konuya ayırayım.
Bireysel ve ekip düzeyinde sağlanan motivasyon, sadece iş sonuçlarını değil, çalışanların tatminini, genel mutluluğunu dolayısıyla da şirkete olan bağlılıklarını doğrudan etkiliyor.
Peki, motivasyonun belli başlı kaynakları neler?
İçsel Motivasyon (dışsaldan çok daha önemli bulurum)
İçsel motivasyon, kişinin kendi içindeki tatmin kaynaklarından doğuyor ve kişiden kişiye değişebilir. Kendini geliştirme, yetkinliklerinin o işi yaparken geliştiğini hissetme, başarma hissi veya yaptığı işin anlamlı olduğuna dair inanç, bir işi yaparken kendini (kurumsal çerçeve içinde da olsa) özerk hissetmek gibi durumlar çalışanın içsel motivasyonunu artıran önemli faktörler.
Dışsal Motivasyon
Dışsal motivasyon ise çalışanın dışarıdan aldığı ödüllerle veya takdirlerle ilişkili. Primler, terfiler, takdir edilmek gibi faktörler bu kategoriye giriyor. Ancak ekip motivasyonu için yalnızca bireysel ödüller yeterli olmuyor; ekip ruhu, ortak bir hedefe ulaşma duygusu ve aidiyet hissi de önemli yer tutuyor.
Siz de fark etmişsinizdir, her ne kadar içsel ve dışsal diye ikiye ayırsam da bazı faktörler hem içsel hem dışsal sayılabilir. Örneğin ekip ruhunu hissetmek, ortak hedefe koşturmak vesaire dışsal faktör gibi gözükse de insanın içsel motivasyonuna da iyi birer örnek bence.
Motivasyonda liderin/yöneticinin rolü ve önemi:
Liderlik, ekip motivasyonunda belirleyici bir etken. Ekip ruhunu artırmak, çalışanların güçlü yönlerini ortaya çıkarmak ve onları ortak hedeflere yönlendirmek, başarılı bir liderin temel sorumluluklarından. Bu durumu en güzel özetleyenlerden biri de Richard Branson ve onun şu cümlesidir: “Çalışanlarınıza iyi bakarsanız, onlar da işinize iyi bakar.”
Yüzde yüz katılıyorum!
Şeffaf İletişim
Açık ve net bir iletişim, motivasyonu besleyen bir diğer önemli unsur. Çalışanların görev ve sorumluluklarını iyi anlaması aynı zamanda ekip içindeki güven ortamına da fayda sağlıyor.
Ödüllendirme ve Takdir
Başarıların görünür kılınması, çalışanların kendilerini değerli hissetmelerini sağlıyor. Büyük ya da küçük, her başarı takdir edilmelidir. “Zaten çalışanın görevi bu, yapacak tabii ki!” gibilerinden (bana göre) çağ dışı bir yönetici ya da işveren yaklaşımı ekip motivasyonunu olumsuz etkileyecek faktörlerin başında geliyor. Eleştirmede (hatta azarlamada) gösterdiğimiz bonkörlüğü takdir etmede de göstersek (hatta bunu çocuklarımıza küçük yaşlardan yapmaya başlasak) yalnızca motivasyonu yüksek değil aynı zamanda özgüveni de yüksek bireyler yetiştirmiş/yönetmiş oluruz. Oprah Winfrey’in de dediği kadar basit aslında : “Minnettarlık, olumlu enerjiyi artırır ve motivasyonu besler.”
Kişisel İhtiyaçların Karşılanması
Maslow’un ihtiyaçlar hiyerarşisini hatırlayacak olursak, çalışanların temel ihtiyaçlarının karşılanması (maaş, güvenlik, vs.) kadar, ait olma, (en alttan üçüncü basamak) ve onun bir üstü: Kendini değerli hissetme… motivasyon için kritik rol oynayan ihtiyaçlar… Takdir etmek de karşı tarafı değerli hissettirmenin en etkili ve kolay yollarından aslında.
Motivasyonun önündeki engeller neler?
Yukarıda saydığım yöntemlerin (şeffaflık, takdir etme vb gibi) eksikliği motivasyonu engelliyor. Buna ilave olarak Monotonluk veya Aşırı İş Yükü de motivasyona engel.
Tekdüze iş akışı, çalışanların ilgisini ve enerjisini azaltabiliyor. Veya her gün fazla mesai yapmayı gerektirecek kadar çok iş yükü çalışanı bezdirdiği için onda motivasyondan söz etmek pek mümkün olamıyor.
Çatışmalar: Ekip içinde çözülemeyen anlaşmazlıklar, gizli veya aleni mobbing de doğal olarak motivasyonu baltalıyor.
Çözümler ve Öneriler
Birebir İletişim: Her çalışanın motivasyon kaynağı farklıdır. Bu nedenle yöneticilerin bireysel görüşmelerle çalışanların beklentileri veya sıkıntılarını öğrenmelerini öneriyorum.
Eğlenceli Ekip Aktiviteleri: İş dışında yapılan aktiviteler, ekip bağlarını güçlendiriyor ve motivasyonu artırıyor. Bu etkinliklere birçok şirket milyonlarca parayı boşuna harcamıyor. Ancak bu aktivitelere yöneticilerin de bizzat katılması çok önemli.
Esnek Çalışma Şartları: İş-yaşam dengesini destekleyici her şeyin motivasyona olumlu katkı sağladığı biliniyor. Esnek çalışma saatleri (her ne kadar ekip ruhunu veya aidiyet duygusunu zedelediği iddia edilse de) motivasyonu artırıcı bir faktör. O yüzden de son yıllarda “pandeminin tek faydası uzaktan çalışmayı kolaylaştırdı” cümlesini çok sık duyar olduk.
Özet olarak
Motivasyon mutlaka ele alınması, önemsenmesi gereken bir konu. Çalışanların enerjilerini ve potansiyellerini en üst düzeye çıkarmaları için hem bireysel hem de ekip düzeyinde motivasyon artırıcı ortam oluşturulmalı. Bence bunu sağlamak o kadar zor değil, ama doğru liderlik vasıflarının devreye girmesi gerek. Maalesef bazı liderler –hele kendi motivasyonları yüksek seviyede çalışıyorlarsa- ekiplerinin motivasyonunu pek önemsemiyorlar. Hatta bu konuda kendilerini sorumlu dahi hissetmeyebiliyorlar.
Oysa motivasyonu düşük bir ekip eninde sonunda liderine de zarar veriyor
LinkedIn Bağlantısı : LinkedIn